Στην ελληνική μυθολογία ο Έλενος ήταν γιος του βασιλιά της Τροίας Πριάμου και της Εκάβης

Έλενος

Στην ελληνική μυθολογία ο Έλενος ήταν γιος του βασιλιά της Τροίας Πριάμου και της Εκάβης, δίδυμος αδελφός της Κασσάνδρας, ο οποίος είχε, όπως και η αδελφή του, μεγάλη μαντική ικανότητα.

Ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Έλενος, εκτός της μαντικής του ικανότητας, ήταν και γενναίος πολεμιστής. Οι μετά τον Όμηρο επικοί ποιητές αναφέρουν ότι είχε προείπει στους Τρώες, όπως και η Κασσάνδρα, την καταστροφή της πόλης τους. Ο Έλενος απέκτησε το μαντικό χάρισμα μαζί με την Κασσάνδρα σε παιδική ηλικία: οι γονείς του τέλεσαν μια τελετή στον ναό του Θυμβραίου Απόλλωνα έξω από τις πύλες της Τροίας και το βράδι απεχώρησαν αφήνοντάς τον μαζί με την αδελφή του μέσα στον ναό. Την άλλη μέρα πήγαν να πάρουν τα παιδιά και τα βρήκαν να κοιμούνται έχοντας δίπλα τους δύο φίδια που τους έγλυφαν το πρόσωπο. Ο Πρίαμος και η Εκάβη άρχισαν να φωνάζουν και τα φίδια αποτραβήχθηκαν, αλλά είχαν προλάβει, ως όργανα του θεού, να τους δώσουν το χάρισμα της μαντικής. Ο Έλενος, σε αντίθεση με την Κασσάνδρα, προέλεγε το μέλλον ερμηνεύοντας τις κινήσεις και τις κραυγές των πουλιών (οιωνοσκοπία). Επιπλέον, ο Απόλλων δώρισε στον Έλενο ένα τόξο από ελεφαντόδοντο, με το οποίο ο ήρωας πλήγωσε τον Αχιλλέα στο χέρι. Ο Έλενος πήρε μέρος και στους νεκρικούς αγώνες που έγιναν μπροστά στο κενοτάφιο του Πάρι, όταν τον νόμιζαν νεκρό. Είχε προείπει μάλιστα στον Πάρι όταν εκείνος έφευγε για το πρώτο ταξίδι του στην Ελλάδα, οπότε απήγαγε την Ελένη, όλες τις συμφορές που θα ακολουθούσαν. Σε όλο σχεδόν τον Τρωικό Πόλεμο ο Έλενος πολέμησε θαρραλέα κοντά στον Έκτορα, και όταν αυτός σκοτώθηκε, ο Έλενος τον αντικατέστησε επάξια και πληγώθηκε από τον Μενέλαο.

Η στάση του Ελένου άλλαξε και έγινε σχεδόν εχθρική προς την πατρίδα του μετά τον θάνατο και του Πάρι: Ο Έλενος διεκδίκησε και αυτός την Ωραία Ελένη, μαζί με τον Δηίφοβο και τον Ιδομενέα, οπότε όταν την πήρε ο Δηίφοβος, ο Έλενος αποσύρθηκε στο όρος Ίδη και πήρε όρκο να μη ξαναπολεμήσει για την Τροία. Ο μάντης Κάλχας είπε στους Αχαιούς ότι μόνο ο Έλενος μπορούσε να τους πει πώς θα κυρίευαν την Τροία. Τότε ο έξυπνος Οδυσσέας ανέλαβε την υπόθεση και, αφού αιχμαλώτισε τον Έλενο, τον ανάγκασε λίγο με το καλό, λίγο με το άγριο, να του αποκαλύψει αυτά που γνώριζε. Ο Έλενος απεκάλυψε ότι η Τροία θα έπεφτε μετά την εκπλήρωση τριών προϋποθέσεων: 1) Να λάβει μέρος στον πόλεμο ο Νεοπτόλεμος. 2) Οι Αχαιοί να πάρουν στην κατοχή τους τα οστά του Πέλοπα. 3) Να κλέψουν το θαυματουργό ουρανόσταλτο «Παλλάδιο». Γνωστότερος ωστόσο είναι ένας τέταρτος όρος: έπρεπε να έρθει να πολεμήσει μαζί τους ο Φιλοκτήτης, καθώς είχε το τόξο και τα βέλη του Ηρακλή. Στο σημείο αυτό γίνεται λόγος και για τον Δουρειο Ίππο, ότι δηλαδή η ιδέα του ανήκε στον Έλενο και υιοθετήθηκε από τους Έλληνες.
Για όλες αυτές τις υπηρεσίες του προς τους πολιορκητές της Τροίας, καθώς και για το ότι είχε αποτρέψει τον Πάρι να απαγάγει την Ελένη, και είχε εμποδίσει τους Τρώες να αφήσουν το πτώμα του Αχιλλέα να το φάνε τα κοράκια, ο Έλενος έσωσε τη ζωή του όταν κυριεύθηκε η Τροία. Υπάρχουν τρεις αποκλίνουσες παραδόσεις για το τι απέγινε στη συνέχεια:
Κατά την πρώτη, μαζί με τη μητέρα του Εκάβη, την Ανδρομάχη και μερικούς άλλους Τρώες πήγε στη θρακική Χερσόνησο και εγκαταστάθηκε εκεί. Αργότερα, στο μέρος αυτό η Εκάβη μεταμορφώθηκε σε σκύλα και πέθανε.
Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, έπεσε στον κλήρο του Νεοπτόλεμου μαζί με την Ανδρομάχη. Τότε, με τη μαντική του ικανότητα, συμβούλευσε τον Νεοπτόλεμο να μη γυρίσει στην Ελλάδα από τη θάλασσα, αλλά από τη στεριά. Σώθηκε έτσι ο Νεοπτόλεμος από την καταστροφή που έπαθε ο ελληνικός στόλος στον Καφηρέα. Μετά τη δολοφονία του Νεοπτόλεμου, ο Έλενος πήρε την Ανδρομάχη και έφυγαν στην Ήπειρο. Εκεί έχτισαν μαζί τη νέα Τροία, το Ίλιον. Ο Αινείας τους συνάντησε στο ταξίδι του για την Ιταλία (Αινειάδα, 3, 294 κ.ε.). Μυθολογείται πως μαζί απέκτησαν και ένα παιδί, τον Κεστρίνο (Παυσ. Β 23, 6). Ωστόσο, ως νόμιμη σύζυγος του Ελένου αναφέρεται η Κεστρία. Στην Ήπειρο ο Έλενος ίδρυσε και την πόλη Βουθρωτό, ενώ έδωσε το όνομά της στη Χαονία.
Μία τρίτη παράδοση, πολύ μεταγενέστερα τεκμηριωμένη, αναφέρει ότι ο Έλενος, όταν απέτυχε στη διεκδίκηση της Ωραίας Ελένης, ζήτησε από τον πατέρα του την άδεια να φύγει και να πάει στην Ελλάδα, όπου ηγεμόνευσε στη χώρα των Μολοσσών. Ο μύθος αυτός πλάσθηκε για να απαλλάξει τον Έλενο από το βάρος του προδότη και συνεργού των Αχαιών που του αποδίνει ο άλλος μύθος.